Świadczenie emerytalne są jednorazowym, powszechnym świadczeniem pracowniczym wypłacanym pracownikowi przez pracodawcę, kiedy stosunek pracy uległ zakończeniu w związku z przejściem pracownika na emeryturę. Prawo do świadczenia emerytalnego przysługuje każdemu pracownikowi. Kodeks Pracy określa minimalną wartość odprawy emerytalnej – jest to jednomiesięczne wynagrodzenia pracownika.
Odprawy emerytalne i obowiązek ich wypłaty reguluje Kodeks Pracy w art. 92(1).
Art. 92()1 § 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.
Każda jednostka ma również możliwość dowolnego podwyższania wysokości wypłacanych odpraw emerytalnych przez stosowanie odpowiednich zapisów w regulaminie wynagradzania lub układzie zbiorowym pracy.
Przykładowo nauczyciele akademiccy, zgodnie z ustawą o szkolnictwie wyższym mają prawo do wyższej odprawy niż ta wynikająca z Kodeksu Pracy:
Art. 138. Ustawy prawo o szkolnictwie wyższym – Nauczyciele akademiccy przechodzący na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy mają prawo do jednorazowej odprawy w wysokości trzykrotnego wynagrodzenia zasadniczego otrzymanego za ostatni miesiąc zatrudnienia.
Otrzymanie odprawy emerytalnej jest niezależne od całkowitego stażu pracownika ani stażu pracy u ostatniego pracodawcy. Uzależnione jest natomiast od spełnienia pewnych warunków. Konieczny jest związek pomiędzy ustaniem zatrudnienia a faktycznym przejściem na emeryturę i uzyskaniem świadczenia emerytalnego. Przesłanki te muszą wystąpić łącznie, a niespełnienie jednej z nich skutkuje utratą prawa do świadczenia emerytalnego. Odprawa emerytalna należy się także pracownikowi, który złożył wniosek o przyznanie świadczenia emerytalnego w czasie nieprzerwanego pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu stosunku pracy, a prawo do świadczenia nabywa bezpośrednio po wyczerpaniu okresu zasiłku.
Aby obliczyć wysokość odprawy emerytalnej należy zastosować takie same zasady, jakie obowiązują przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, jednak bez dzielenia przez współczynnik i godziny. Od odprawy emerytalnej, która została wypłacona pracownikowi, pracodawca nie powinien naliczać składek do ZUS. Odprawy pieniężne związane z przejściem pracownika na emeryturę są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy. Odprawa emerytalna podlega jednak opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.